Z tego wpisu dowiesz się czym jest działalność nierejestrowana i jak ją rozliczać. Wbrew tytułowi wpis jest nie tylko dla tatuatorów, a dla wszystkich którzy zastanawiają się nad prowadzeniem działalności nierejestrowanej. Wpis stanowi kompletny przewodnik i odpowie na wiele Twoich pytań i wątpliwości, w tym dotyczących obowiązku ewidencyjnego i podatkowego, dla ułatwienia przygotowałam dla Ciebie spis treści.

Czym jest działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana jest instytucją stosunkowo nową, została wprowadzona przez ustawę Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r., gdzie w art. 5 znajdziemy definicje tej działalności. Sam ustawodawca określa ją nazwą działalności nieewidencjonowanej.

Potocznie funkcjonuje też jako działalność na próbę czy biznes na próbę. Co istotne, działalność nierejestrowana nie stanowi działalności gospodarczej w myśl wymienionej ustawy. Oznacza to m.in., że nie wymaga rejestracji/wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) ani płacenia składek ZUS.

Dla kogo jest działalność nierejestrowana, a kto nie może z niej skorzystać?

Działalność nieewidencjonowana może być świetnym rozwiązaniem dla osoby, która posiada inny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. Przykładowo dla kogoś, kto pracuje na umowę o pracę, zlecenie, przebywa na urlopie macierzyńskim czy też jest podpięty pod ubezpieczenie osoby najbliższej, a jednocześnie chce spróbować swoich sił np. sprzedając swoje printy czy rękodzieło.

Wspominam o tym, ponieważ jedno z największych dobrodziejstw działalności nierejestrowanej, czyli brak składek na ubezpieczenie społeczne (które szczególnie w początkach prowadzenia działalności może być dużym obciążeniem finansowym) powoduje jednocześnie brak ubezpieczenia zdrowotnego. Z drugiej strony funkcjonowanie bez ubezpieczenia zdrowotnego jest ryzykowne.

Koszty leczenia potrafią być naprawdę wysokie i jeśli będziecie musieli je pokryć z własnej kieszeni – może to mieć wpływ na Wasze życie. Istnieje możliwość prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ, ale jest to dość drogie rozwiązanie, w szczególności, jeśli mieliście przerwę w ciągłości ubezpieczenia.

Aby skorzystać z dobrodziejstwa działalności nierejestrowanej trzeba:

1) być osoba fizyczną, która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej;
2) osiągać przychód z tej działalności nie wyższy niż 1300 zł miesięcznie (kwota aktualna w 2020 r., dopuszczalny przychód z działalności został przez ustawodawcę określony jako 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, a minimalne wynagrodzenie wzrasta co roku);
3) nie wykonywać działalności, dla której potrzebne jest pozwolenie, koncesja, zezwolenie itd., ponieważ taki rodzaj działalności nie może być prowadzony we wskazanej formie działalności nierejestrowanej.

Dodatkowo rekomenduję posiadanie tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego.

Obowiązek kasy fiskalnej w działalności nierejestrowanej

Zwolnienia z obowiązku kasy fiskalnej są wskazane w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących z dnia 28 grudnia 2018 r. Dowiemy się z niego, że jeśli obrót na rzecz osób fizycznych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 tysięcy złotych rocznie, to nie mamy obowiązku posiadać kasy fiskalnej.

W przypadku osób rozpoczynających działalność nie ma obowiązku posiadania kasy fiskalnej, jeśli przewidywany obrót nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20 000 zł. Proporcja oznacza w tym przypadku, że miesięcznie nie możemy mieć obrotu większego niż 1666,67 zł (20 000 /12). Zwolnienie to ma charakter tymczasowy, ma obowiązywać do 31 grudnia 2021 r.

Obowiązek VAT w działalności nierejestrowanej

Co do zasady działalność nierejestrowana będzie zwolniona z obowiązku rejestracji do VAT ze względu na kryterium podmiotowe (czyli zwolnienie z obowiązku rejestracji do VAT do momentu przekroczenia w danym roku podatkowym kwoty obrotów w wysokości 200 tysięcy złotych). Z działalności nierejestrowanej dopuszczalny przychód roczny może wynieść maksymalnie do 15 600 zł w 2020 roku.

Jeśli więc działalność nierejestrowana nie obejmuje swoim zakresem usług, które podlegają wyłączeniu z tego zwolnienia (takimi usługami są np. działalność prawnicza, doradcza czy jubilerska) to rejestracja do VAT nie obowiązuje.

Podsumowując, w dużym uproszczeniu można stwierdzić, że jeśli pilnujemy dopuszczalnych kwot przychodu przy działalności nierejestrowanej, to nie mamy obowiązku posiadania kasy fiskalnej i rejestracji do VAT.

Czy osoba bezrobotna może prowadzić działalność nierejestrowaną bez utraty statusu osoby bezrobotnej?

Status osoby bezrobotnej jest uregulowany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Status osoby bezrobotnej można utracić m.in. po złożeniu wniosku o wpis do CEIDG (czyli po rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej), jak również w przypadku uzyskania miesięcznego przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ustawa za przychody uważa przychody z innego tytułu niż zatrudnienie czy działalność gospodarcza, które podlegają opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe moim zdaniem oznacza, że można prowadzić działalność nierejestrowaną zachowując statut osoby bezrobotnej (próg dochodowy jest taki sam – 50% minimalnego wynagrodzenia).

Pamiętajmy jednak, że bezrobotny rejestrując się w urzędzie pracy, składa pisemne oświadczenie, że jest zdolny i gotowy podjąć zatrudnienie. Rozpoczęcie działalności nierejestrowanej nie może wpływać na gotowość do podjęcia zatrudnienia. Bezrobotny nadal zobowiązany jest zgłaszać się na wyznaczone wizyty oraz przyjmować skierowania do pracy. Dodatkowo, zgodnie z ustawą, zarejestrowany ma obowiązek składania powiatowemu urzędowi pracy pisemnego oświadczenia o przychodach w terminie 7 dni od dnia ich uzyskania.

Jeśli więc jesteś bezrobotny, a jednocześnie planujesz rozpoczęcie działalności nierejestrowanej skontaktuj się z właściwym UP i skonsultuj planowane działania z opiekunem z UP.

Przychód a dochód w działalności nierejestrowanej

Przychód to nie to samo co dochód, a zrozumienie tych pojęć ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej ewidencji, jak również jej rozliczenia. Działalność nieewidencjonowana dopuszcza przychód w wysokości 1300 zł miesięcznie. Za przychód uważamy sumę sprzedaży towarów i usług w danym okresie rozliczeniowym.

Przykładowo w kwietniu 2020 r. sprzedaliśmy 10 printów po 100 zł, nasz przychód to 1000 zł. Jednak za wydrukowanie printów musieliśmy zapłacić 200 zł – to jest koszt naszej działalności. Po odjęciu od przychodów wszystkich kosztów prowadzonej działalności otrzymamy wysokość dochodu. W powyższym przykładzie wyniesie on 800 zł (1000-200).

Komplikując przykład, dodajmy do niego koszty wysyłki. Sprzedajmy printy po 100 zł, a dodatkowo pobieramy 40 zł na wysyłkę kurierem, klient przelewa nam 140 zł. W tym przykładzie naszym przychodem jest 140 zł. Jeśli za wydruk jednego printu zapłaciliśmy 20 zł, a za kuriera 40 zł, to nasz dochód od jednego sprzedanego printa wynosi 80 zł (140-20-40). Podatek dochodowy płacimy od dochodu. Jednak to kwoty przychodu (1300 zł) nie możemy przekroczyć. W związku z powyższym, w przykładzie z kurierem nie możemy już sprzedać 10 printów, ponieważ nasz przychód wyniosłaby 1400 zł, a to rodziłoby obowiązek wpisu do CEIDG w terminie 7 dni.

Z powyższego można wyciągnąć wniosek, że prowadząc działalność nierejestrowaną, wysyłka zagraniczna może być średnio opłacalna, ponieważ międzynarodowy kurier jest drogi, a jego koszt, jeśli pieniądze za niego zostaną przelane na nasze konto, będzie naszym przychodem.

Czy pieniądze przelane na kuriera muszą stanowić nasz przychód?

Wskazałabym, że jeśli pieniądze na kuriera wpływają na wasze konto, to najbezpieczniej uznać je za część przychodu, a potem uwzględnić jako tzw. koszty. Czyli wliczą się one do przychodu (1300 zł miesięcznie w 2020 r.) ale obniżą nam dochód, czyli kwotę, od której powinniśmy zapłacić podatek.

Można jednak poszukać opcji, w których klient zapłaci za kuriera przy odbiorze, a na nasze konto wpłaci tylko cenę za konkretny print.

Innym rozwiązaniem, może być wprowadzenie do naszego regulaminu odpowiednich zapisów, że wysyłka zostanie zrealizowana w imieniu klienta, czyli na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez klienta sprzedawcy (czyli Tobie). Pełnomocnictwo to obejmowałoby zawarcie w imieniu klienta umowy z pocztą polską lub kurierem na wysyłkę zamówionego towaru. Na takie rozwiązanie klient musi wyrazić zgodę. Tu możecie zapoznać się z indywidualną interpretacją podatkową na ten temat: interpretacja

Wskazana interpretacja chroni jednak tylko osobę która o nią wystąpiła – nie stanowi powszechnego źródła prawa. Podchodziłabym więc do tego rozwiązania ostrożnie – w przypadku kontroli, takie działania mogą być potraktowane jako obejście przepisów i limitu przychodów w działalności nierejestrowanej.

Koszty w działalności nierejestrowanej

Kosztami jest wszystko, co jest nam niezbędne do prowadzenia działalności nierejestrowanej. W przypadku printów – będzie to koszt wydruku, ale również koszt kuriera/przesyłki, materiałów potrzebnych do wykonania rzeczy, które sprzedajemy: przykładowo gipsu, gliny – jeśli planujemy stworzenie rzeźby o charakterze użytkowym, a potem robienie jej odlewów. Jak również koszty wypalenia ceramiki.

W przypadku kosztów trzeba pamiętać o ich ewidencjonowaniu. Brzmi strasznie, ale wystarczy, że kupując potrzebne materiały albo zlecając usługę weźmiemy na siebie, jako osobę fizyczną fakturę.
Kosztów nie można uwzględnić w limicie dopuszczalnego przychodu 1300 zł, w takim znaczeniu, że te koszty nie obniżają nam dopuszczalnego przychodu. Możemy jednak je odliczyć, gdy będziemy rozliczać podatek dochodowy.
W tym miejscu chciałam tylko zasygnalizować, że jeśli wykonujecie dla kogoś np. obraz na zamówienie i chcecie go sprzedać za sumę wyższą niż 1300 zł, to jest to możliwe w ramach indywidualnie zawartej umowy o dzieło, którą rozlicza się inaczej. Generalnie dla działalności artystycznej rozliczenie na podstawie umowy o dzieło może być korzystniejsze – to jest bardzo duży temat i z pewnością zasługuje na osobny wpis.
Dajcie znać, jeśli taki wpis chcecie i potrzebujecie.

Jak ewidencjonować działalność nierejestrowaną?

Ewidencjonowanie działalności ma jeden bardzo praktyczny wymiar. Zapisywanie zamówień pozwala Wam kontrolować wysokość przychodu w danym miesiącu. Pisząc kontrolować, mam tu na myśli jego nieprzekroczenie. Przekroczenie limitu przychodu powoduje obowiązek zarejestrowania działalności gospodarczej w terminie 7 dni. Ponieważ przekraczając kwotę 1300 zł przychodu w 2020 r. przestajecie spełniać przesłanki do prowadzenia działalności nieewidencjonowanej.

Uproszczoną ewidencję sprzedaży powinniście prowadzić nie tylko ze względu na działalność nierejestrowaną, ponieważ tu teoretycznie takiego obowiązku nie ma. Ewidencja jest potrzebna m.in. ze względu na zwolnienie z VAT i kasy fiskalnej, a to zwolnienie jest uregulowane kwotowo.

Uproszczoną ewidencję możemy prowadzić elektronicznie, albo fizycznie – nawet w notesie czy zeszycie.

Przygotowujemy sobie tabelkę, w której uwzględniamy:
– liczbę porządkową
– datę sprzedaży
– wartość sprzedaży
– wartość sprzedaży narastająco (tj. sumowanie wartości sprzedaży od początku miesiąca)
– dodatkowo dla celów podatkowych zapisujmy sobie koszty, czyli wydatki poczynione na zrealizowanie sprzedaży w danym miesiącu.

Dla działalności nieewidencjonowanej nie ma potrzeby zakładania osobnego rachunku bankowego, tak naprawdę nawet przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie ma takiego obowiązku. Zasadniczo taki rachunek zakłada się dla przejrzystości. Jeśli macie osobny rachunek bankowy dla swojej działalności nierejestrowanej to dobrze, ale wydaje się, że nie zastąpi on ewidencji, nawet jeśli każda wpłata wpływa właśnie na to konto. Dobrą wiadomością jest to, że na podstawie osobnego rachunku bankowego powinniśmy w dość łatwy sposób móc zrekonstruować naszą dotychczasową ewidencję.

Kiedy i jak rozliczyć przychód z działalności nierejestrowanej?

Prowadząc działalność nierejestrowaną jesteśmy zobowiązani płacić podatek dochodowy od wysokości osiągniętych dochodów. Im większe mamy koszty, tym prawdopodobnie mniejsze dochody a w rezultacie niższy podatek do zapłacenia.

Nasze przychody ewidencjonujemy na bieżąco, tak samo nasze koszty, ale podatek dochodowy z działalności nieewidencjonowanej zapłacimy dopiero przy rozliczaniu danego roku podatkowego. Więc za rok 2020 będziemy płacić do 30 kwietnia 2021 roku.

Przychód z działalności nierejestrowanej to zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych – przychód z innych źródeł (art. 20 ust. 1ba). W formularzu PIT bez problemu znajdziemy odpowiednie komórki.
Osiągając przychód z działalności nierejestrowanej, warto odkładać należny podatek co miesiąc, żeby nie być zaskoczonym w momencie rozliczania PIT.

Jak długo przechowywać dokumenty związane z ewidencją?

Dokumenty związane z działalnością nierejestrowaną należy przechowywać przez okres 5 lat licząc od końca roku w którym upłynął termin płatności podatku. Ponieważ są to dokumenty, które pośrednio ewidencjonują nam kwoty należnego podatku. Podatek dochodowy rozliczamy w kolejnym roku (tj. w 2021 za rok 2020), co oznacza, że pięcioletni okres dla dokumentów z 2020 roku należy liczyć od końca 2021 roku, tj. dokumentację związaną z rokiem 2020 należy przechowywać do zakończenia roku 2026.

Konsekwencje nieujawnienia przychodu z działalności nierejestrowanej

Są zasadniczo takie same jak za nieujawnianie i nierozliczanie przychodów. W przypadku kontroli nieujawniony w rozliczeniu przychód, zostanie opodatkowany zryczałtowanym podatkiem dochodowym, który wynosi 75% podstawy opodatkowania. W takiej sytuacji nie ma też możliwości zaliczenia kosztów.

Wracając więc do naszego przykładu z printem za 100 zł, którego wysyłka kosztowała 40 zł, a wydruk 20 zł, w przypadku jego nieujawnienia i kontroli, należny podatek wyniesie 105 zł, a nasze koszty wynosiły 60 zł – oznacza to, że realnie będziemy 25 zł na minusie.

Dodatkowo w przypadku przekroczenia przychodu w wysokości 1300 zł miesięcznie istnieje obowiązek wpisu do CEIDG. Jeśli nie ujawniamy przychodu wcale i nie rejestrujemy działalności, to w przypadku kontroli może okazać się, że mamy również zaległości np. wobec ZUS czy Urzędu Skarbowego z tytułu VAT.

O działalności nierejestrowanej możecie też poczytać na stronie rządowej: klik

Wiem, że tematy podatkowe nie są zbyt przyjemne i lekkostrawne, ale warto wiedzieć, jakie prawo nas obowiązuje i jakich zasad powinniśmy przestrzegać.

Jeśli znasz kogoś, kto myśli o prowadzeniu działalności nierejestrowanej, podeślij mu linka do tego artykułu – niech robi to bezpiecznie i legalnie.

Ten artykuł jest kontynuacją wpisu, w którym wskazywałam sposoby na radzenie sobie z zachowaniem płynności finansowej, jeśli go jeszcze nie czytałaś / czytałeś to zapraszam tutaj: Co robić, żeby zachować płynność finansową kiedy nie zarabiamy, a mamy koszty prowadzonej działalności?

Jeśli prowadzisz działalność nierejestrowaną, albo zastanawiasz się nad jej założeniem, może ci się spodobać wpis: Konkurs na instagramie, w którym piszę jak promować swoją działalność poprzez zorganizowanie legalnego konkursu.

A jeśli potrzebujesz konsultacji prawnych w tym zakresie, sprawdź zakładkę oferta.